• 28 Kasım 2024

Okulda Diyabet Programı, ebeveynlere Tip 1 diyabetin okulda nasıl iyi yönetileceği konusunda bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Diyabetli çocukların okulda yaşadığı sorunları çözebilmek için Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneği tarafından, Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlığı ile iş birliği yapılarak Kasım 2010’da Okulda Diyabet Programı başlatılmıştır. Bu programın amaçları; diyabetli çocukların okuldaki bakımlarını güçlendirmek ve öğretmen ve öğrencilere çocuklarda diyabet bulgularını öğrenerek erken tanı konmasına yardımcı olmaktır. Bu program kapsamında 12 yılda birçok aktivite yapılmış ve diyabetli çocukların okulda bakımı konusunda ülke düzeyinde iyileşmeler sağlanmıştır.

Tüm Tip 1 diyabetli çocukların ebeveynleri, çocuklarının okulda güvende olmasını, diyabet tedavisi için gerekenlerin yapılmasını, yaşıtları gibi tüm okul aktivitelerine katılmasını, hiçbir şekilde ayrımcılığa maruz kalmamasını, desteklenmesini ve okulun tadını çıkarmasını ister.

Tip 1 diyabet; mutlak insülin eksikliği sonucu, kandaki şekerin yükselmesiyle karakterize bir durumdur.

Birçok ülkede diyabet hastası çocuklar okulda yaklaşık 7 saat geçiriyor. Diyabetli çocuklar ve aileleri, okul saatlerinde kan şekeri düzeylerinin dalgalanma gösterdiğini bildirmektedir. Özellikle fiziksel aktivite ve beslenmedeki değişiklikler okuldaki kan şekeri değerlerindeki değişiklikleri etkilemektedir. Ülkemizde 18 yaş altında yaklaşık 30.000 Tip 1 diyabetli çocuk olduğu bilinmektedir. Bu sayının yaklaşık 20.000- 25.000’inini okul çağındaki çocuklar oluşturmaktadır. Günümüzde Tip 1 diyabetli çocuklar günde 6-10 kez kan şekeri ölçümü ya da sensörle glukoz, sürekli glukoz izlenimi ve bu bilgilere dayalı olarak günde 4 kez insülin enjeksiyonu veya insülin pompa tedavisi kullanmaktadır. Diyabetli çocukların diyetlerini hazırlayabilecekleri, kan şekerlerini ölçebilecekleri ve insülin uygulayabilecekleri özel yerlere ihtiyaçları vardır.

Tip 1 diyabet tedavisi; insülin, beslenme planı ve egzersiz programı olarak bir bütün olarak ilerlemektedir. İnsülin tedavisinde amaç; eksik olan insülin hormonunu gerektiği kadar yerine koymaktır. Uygulama araçları olarak; insülin enjektörü, insülin kalemi ve insülin pompası kullanılır ve buzdolabında saklanması gerekir. Beslenme planında ise; kalori kısıtlamasına gidilmeden, yaşıtları ile aynı miktarda ve bileşende beslenme önemlidir. Beslenme planında, karbonhidrat sayımı bir öğün planlama yöntemidir ve oldukça fayda sağlamaktadır. Tip 1 diyabetli çocuklar hazırlıklarını yaparak beden dersine girebilirler ve hatta lisanslı sporcu olabilirler.

Sınav zamanları; Okul ve sınav kaygısı kan şekeri dengesini bozar, ders ve sınav tekrarı gerekebilir. Aynı zamanda sık hastane kontrolü gerekebilir. Tip 1 diyabetli öğrencide sınav sırasında; şeker ölçümü, ek öğün, ek insülin dozu ve tuvalet gereksinimi olabilir.

Açlık kan şekerinin; 126mg/dl üzeri diyabet, 100 mg/dl altı normal olarak kabul edilir. Tokluk kan şekerinin; 200 mg/dl üzeri olması durumunda diyabet, 140 mg/dl altı olması normal olarak kabul edilir.

OKULDA DİYABET PROGRAMI

1. Her çocuğun diyabeti kendine özgün tedavi planı içerir, ‘ÖĞRETMENE MEKTUP’ bu bilgileri kapsamaktadır. Aileden talep edilmelidir.
2. Diyabetli öğrencinin üzerine gereksiz dikkat çekilmemeli ve diğer öğrencilerden farklı davranılmamalıdır.
3. Diyabetli öğrenci etiketlenmemelidir.
4. Sempati değil empati yapılmalıdır.
5. Diyabete destek hazırlıklarının tamamlanması: şeker/meyve suyu bulundurma, insülinin saklanma koşullarının sağlanması oldukça önemlidir

OKULDA YÖNETİLMESİ GEREKEN ACİL DURUMLAR

Hafif Belirtiler

1. Açlık hissi
2. Ellerde ve ayaklarda titreme
3. Renk solukluğu
4. Soğuk terleme
5. Gözbebeklerinde büyüme
6. Kalpte çarpıntı hissi/ taşikardi

AĞIR BELİRTİLER

1. Baş ağrısı
2. Algılama güçlüğü
3. Uykuya meyil
4. Sinirlilik
5. Ağız ve ellerde uyuşma
6. Bilinç kaybı
7. Havale

Okulda Kan Şeker Düşüklüğü (Hipoglisemi) Tedavisi

Kan şekeri 70mg/dI altında ölçüldü ise ve bilinç açık ise;

1. Acil olarak 3-4 küp şeker veya 100mL meyve suyu verilmelidir.
2. 15 dakika sonra tekrar ölçülüp ve gerekirse tekrar şeker veya meyve suyu verilmelidir.
3. Şeker güvenli aralığa döndüğünde (70 üstü) ara öğün verilmelidir.

Bilinç kapalı ise;

1. Çocuk acil olarak rahat bir yere yatırılmalıdır.
2. Nefes alması için yakası açılmalıdır.
3. Öğrenciye, velinin öğretmene önceden verdiği Bayılma İğnesini( Glucagon iğnesi) uygulanmalıdır.
4. Acil olarak veliye ve ambulansa haber verilmelidir.

Şeker düşüklüğü çok hızlı gelişen bir durum olduğu için; Tip 1 diyabetli öğrencinin bulunduğu okul ve sınıflarda mutlaka sınıf dolabında mutlaka kesme şeker ve vişne suyu bulunmalıdır.

Diyabetle barışık yaşamak bizim elimizde, diyabetli çocuklar uygun tedavi ile normal bir yaşam sürebilir ve yaşıtları ile aynı etkinlikleri yapabilirler.