• 28 Kasım 2024

İnsülin iğnesi tedavisi ilk olarak 1920’ li yıllarda bulunmuştur ve o dönem için çığır açıcı bir buluş olmuştur. İlk başlarda insülin hayvanlardan elde ediliyordu fakat daha sonrasında teknolojideki ilerlemeler sayesinde laboratuvarlarda üretilebilmeye başlandı. Tip 1 diyabet önceleri ölümcül bir hastalıkken insülin tedavisinin bulunmasından sonra kronik bir hastalık olarak adlandırılmaya başlamıştır.

İnsülin

İnsülin, pankreas bezinin Langerhans adacıklarındaki beta hücrelerinden salgılanan bir hormondur. Vücutta yükselen şekeri düşürme görevini üstlenir. Diyabetli olmayan bireylerde kan şekerinin yükselmesi durumunda insülin salınımı artar.

Tip 1 diyabette insülin üreten beta hücre sayısının az olması sebebiyle çok ağır insülin eksikliği yaşanır, bu nedenle bireyin günlük ihtiyaçlarını karşılayacak insülinin dışarıdan takviye edilmesi gerekir. Tip 2 diyabet de ilerleyici bir hastalıktır. Başlangıçta, genellikle insülin ihtiyacı olmaz gerekirse oral antidiyabetikler verilir ancak tanı konulduktan sonraki 10 yıl içerisinde tip 2 diyabetli bireylerin en az üçte biri, insülin üretimindeki azalma sebebiyle insüline ihtiyaç duyar hale gelebilir.

İnsülin tedavisinin amacı;

1. Kan şekerini normale getirip, dengelemek,
2. Komplikasyonları önlemek,
3. Önlenemeyecek düzeyde komplikasyonlar oluşmuşsa ilerlemeyi durdurmak,
4. Çocuklar için büyüme ve gelişmenin düzenli gitmesini sağlamak,
5. Hamilelikle ilgili komplikasyonları önlemektir.

Şu anda diyabet tedavisinde saflaştırılmış insan insülinleri ya da insülin analogları kullanılmaktadır. İnsülin analogları, bazı özellikleri ve etki süreleri açısından kan şekeri dengesini daha kolay sağlanabilmesi açısından geliştirilmişlerdir. Ayrıca insülin iğneleri çok ince ve küçük oldukları için yapımı kolaydır.

Sağlıklı bireylerde insülin salınımı iki şekilde gerçekleşir;

1. Bazal İnsülin: Öğünler dışındaki ve gece saatlerinde ihtiyacı karşılayan insülin salınımıdır. Gecenin ilerleyen saatlerinde karaciğerden salgılanan glikozu dengelemek amaçlı salgılanır.
2. Bolus İnsülin: Öğünü takiben kan şekerinin artışına bağlı olarak salgılanan insülin salınımıdır. Prandiyal insülin olarak da adlandırılır. O öğünde alınan karbonhidrat miktarına göre salgı dozu değişiklik gösterir. Yemek yendikten 20 ila 30 dakika arasında pik yapar, 2 saat içinde bazal düzeylerine iner.

İnsülin Tipleri:

Kısa, hızlı, orta ve uzun etkili insülinler mevcuttur.

İnsülin iğnesi kol, bacak, kalça ve göbek gibi farklı yerlerden vücuda enjekte edilebilir.

Enjeksiyon için öneriler;

1. Dokularınızın zarar görmemesi için düzenli olarak enjeksiyon bölgesini değiştirin. Her sefer aynı bölgeye enjeksiyon yapmak dokularınıza zarar verebilir.
2. Yapmadan önce cildinizin kuru ve temiz olduğundan emin olmalısınız.
3. İnsülini oda sıcaklığında enjekte etmelisiniz.
4. Her enjeksiyonda iğnenizi değiştirmelisiniz.
5. Enjeksiyon bölgesindeki kasları gevşetmeye çalışın.

Kısa Etkili İnsülinler (Human Regüler):

1. Görünümleri berraktır.
2. Etki süresi 5-8 saattir.
3. İğne yapıldıktan 2-4 saat sonra pik etki gösterir.
4. Etkisi çabuk başlar fakat kısıtlı bir süre etkilidir.
5. Etkisi yarım ila bir saat arasında başlar.

Humulin-R ve Actrapid kısa etkili insülinlerdir.

Hızlı Etkili Analog İnsülinler (Bolus Analog) (Lispro ve Aspart):

1. Görünümleri berraktır.
2. Etkisi 15 dakika içerisinde başlar.
3. Etki süresi 3 ila 5 saattir.
4. İğne yapıldıktan 30-90 dakika sonra pik etkisini gösterir.

Humalog ve Novorapid hızlı etkili insülinlerdir.

Orta Etkili İnsülinler (Human NPH):

1. Görünümleri bulanıktır.
2. Etki süreci 12-16 saattir.
3. Etkisi 1-3 saat içinde başlar.
4. İğne yapıldıktan 8 saat sonra pik etki gösterir.

Humulin N ve İnsülatard orta etkili insülinlerdir.

Karışım İnsülinler:

Orta ve kısa etkili insülinlerin belirli oranlarda karıştırılmaları sonucu elde edilen insülinlerdir.

Humulin M, Novomiks, Humalog-Mix 25 ve Novomix 30 karışım insülinlerdir.

Uzun Etkili İnsülinler (Bazal Analog):

1. Görünümleri berraktır.
2. Etki süreleri 20-26 saattir.
3. Etkisi 1 ila 2 saat içerisinde başlar ve kanda sürekli aynı seviyede bulunur.

Lantus ve Levemir uzun etkili insülinlerdir.